Weersomstandigheden bepalen snelheid migratie roofvogel
7 augustus 2014
Onderzoekers van het UvA Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica (IBED) hebben de invloed van wind en thermiek op de vliegsnelheid van migrerende roofvogels bepaald. Op basis van migratieroutes van roofvogels tussen Europa en Afrika zijn patronen in vliegsnelheid en timing ontdekt, factoren die bepalend zijn voor broedsucces. De resultaten van het onderzoek zijn 1 augustus 2014 open-access gepubliceerd in het 'Journal of Avian Biology'.
Met de wind mee
Grote vogels zoals roofvogels maken graag gebruik van thermiek (verticale beweging van lucht door temperatuurverschillen) om zo weinig mogelijk energie te verspillen tijdens hun marathonvluchten tussen Europa en Afrika. Omdat de vogels zich regelmatig passief laten stijgen op warme lucht drijven ze echter ook makkelijk met de wind mee van hun koers af. IBED-onderzoeker Wouter Vansteelant combineerde vliegroutes van roofvogels (met GPS-rugzakjes) met globale weermodellen om de relatieve invloed van zowel wind als thermiek op de vliegsnelheid en dagelijkse trekafstand van roofvogels te berekenen. Naast thermiek bleek vooral de kracht van de wind ten opzichte van de gevlogen routes van groot belang voor de vliegsnelheid, en dus ook de totale duur van de migratie. De invloed van weer onderweg verklaarde ook verschillen in vliegsnelheid tussen seizoenen en verschillende biogeografische regio´s die meestal worden toegeschreven aan veranderingen in vlieggedrag.
UvA-Bits
Soortgelijke invloeden door weer op trekvogels waren al langer bekend dankzij veldwaarnemingen van roofvogels rond de Middellandse Zee en in de Verenigde Staten. Om te achterhalen hoe consistent deze invloeden plaatsvinden langs volledige trekroutes moet men echter individuele vogels het gehele jaar door en op fijne schaal kunnen volgen. Dit werd vanaf 2008 technisch mogelijk dankzij de ontwikkeling van het UvA-Bird Tracking System (www.uva-bits.nl). Onderzoekers van de UvA hebben samen met Stichting Boomtop en Werkgroep Grauwe Kiekendief tussen 2008 en 2011 een twintigtal Wespendieven en Kiekendieven van UvA-BiTS GPS-rugzakjes voorzien waarmee volledige migraties op een resolutie van maximaal 1 uur konden worden vastgelegd.
Publicatiegegevens
Vansteelant, W. M. G., Bouten, W., Klaassen, R. H. G., Koks, B. J., Schlaich, A. E., van Diermen, J., van Loon, E. E. and Shamoun-Baranes, J. (2014), Regional and seasonal flight speeds of soaring migrants and the role of weather conditions at hourly and daily scales. Journal of Avian Biology. doi: 10.1111/jav.00457
Gepubliceerd door Faculteit Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica
Wouter Vansteelant met wespendief