SPERWER Accipiter nisus, Eurasian Sparrowhawk, Sperber, Epervier d’Europe
Kenmerken; Uiterlijk vrouw Sperwer gelijk aan vrouw Havik, alleen veel kleiner formaat. Man en vrouw Sperwer leigrijze kop en rug. Veel kleinere man is wat kleurrijker met licht roodbruine dwarsgestreepte borst en buik. Vrouw lichtgrijze dwars gebandeerde borst en buik. Juveniel bruingrijs met geschubde bovenzijde en grof dwarsgestreepte borst. Typische vlucht; cirkelt op grote hoogte met snelle vleugelslagen afgewisseld met korte zweefperioden. Havik spreidt tijdens cirkelvlucht meestal de staart waaiervormig en heeft een afgeronde staart. De staart van de Sperwer heeft scherpe hoeken en is recht afgesneden.
Vrouw 270 gram SW 75 cm. Man 170 gram SW 60 cm. Gem. Leeftijd 2.5 jaar. Max. 12 jaar.
Geluid; Zwijgzaam buiten broedseizoen. Balts- en alarmroep snel kju-kju-kju.
Voedsel; Specialist in het vangen van kleine vogels (95%) als mus en spreeuw. 5% Kleine zoogdieren. Mannetje Sperwer jaagt vooral op vogels tot grootte spreeuw. Vrouwtje Sperwer vanaf grootte spreeuw tot Tortelduif of jonge Kauw. Vanuit een uitkijkpost observeert de Sperwer mogelijke prooien. Vliegt tijdens de jacht laag, gebruikmakend van dekking om plotseling op te duiken in een groep foeragerende vogels, die in paniek in de struiken verdwijnen. De Sperwer probeert ze daaruit te jagen door met de vleugels tegen de struiken te slaan of de struik binnen te gaan. Tijdens wilde verrassingsjachtvlucht sneuvelen nogal eens Sperwers. Jaagt tegenwoordig in de winter volop tussen de bebouwing en in steden vooral op mussen.
Voorkomen; Broedvogel van bossen met open gebieden in heel Europa met ca. 375.000 paar. In Nederland 3.000-3.600 paar. Tegenwoordig ook in steden. Maar is daar waar geen mussen meer zijn inmiddels weer verdwenen. De meeste zijn stand- en zwerfvogel. Een deel van de jongen trekt naar Noord-Frankrijk. Alleen vogels uit Noordoost Europa zijn trekvogel, waarvan slechts een deel oversteekt naar Afrika. Vooral vrouwtjes trekken veel verder dan mannetjes. In Nederland overwinteren 10.000-15.000 vogels. Deze wintersperwers worden door mensen in hun tuinen veelvuldig waargenomen, vooral als daar rijk voorziene voedertafels zijn voor mussen, mezen en vinken. §§Leeft in broedtijd teruggetrokken en weet nest goed te verbergen, zodat de aantallen waarschijnlijk hoger zijn.
Bijzonderheden; Bouwt zelf moeilijk te vinden nest in vooral dicht op elkaar staande jonge bomen. 4-7 eieren. Pas als de jongen zijn uitgevlogen, vallen broedsels op door luidruchtig bedelen. Bij vitamine B2 gebrek geen, minder of onvruchtbare eieren. Vitamine B2 wordt alleen door planten aangemaakt en komt via insecten in zangvogels. De aminozuren die Sperwers tijdens het winterseizoen hebben opgedaan garanderen een goed transport van vitamine B2 naar de eieren. Bij gebrek eraan verteren vrouwtjessperwers een deel van hun borstspier om over voldoende aminozuren voor de eileg te beschikken. Aminozuurgebrek is waarschijnlijk een gevolg van een overdaad aan stikstof in het milieu. Hoge predatie van jongen door Haviken en Boommarters.