HAVIK Accipiter gentilis, Northern Goshawk, Habicht, Autor des palombes
Kenmerken; Forse roofvogel met korte, afgeronde vleugels en lange staart. Jachtmethode printvlucht; aantal korte vleugelslagen, gevolgd door glijvlucht. Groot verschil tussen man en vrouw in lichaamsgrootte en prooi. Cirkelt bij goede thermiek op grote hoogte zonder vleugelslagen en met gespreide staart. Vlagt daarbij tijdens balts met witte onderbroek.
Bovenzijde vrouw leigrijs, man blauwgrijs. Beide streng uiterlijk door lichte wenkbrauwstreep. Onderzijde adulte grijs horizontaal gestreept. Juveniele bruin verticaal gestreept.
Vrouw 1000 gram, SW 115 cm. Man 690 gram, SW 95 cm. Gem.lft. 4.5 jaar, max. 17 jaar
Geluid; snel gekekker, vooral in de buurt van het nest.
Voedsel; 95 % (jonge) vogels, vooral soorten waarvan er veel aanwezig zijn en 5% zoogdieren. Duiven, eenden, koeten, kraaien en spreeuwen zijn favoriete prooien. Doodt prooi tot 1 kg door knijpen met tenen. Lage verrassingsvlucht door bos met stootduiken. Achtervolgt prooien ook te voet op de grond en door struiken. In open gebieden ook standjacht vanaf hek of paaltje (vooral in de winter) en jaagt dan vlak boven de grond op eenden en kieviten. Kan snel accelereren maar opvliegende vogels worden slechts kort achtervolgd. Vanwege het verschil in grootte van een man en vouw bejagen beide aparte niches.
Voorkomen; Broedvogel van afwisselende open landschappen met bossen in heel Europa en Klein Azië met ca. 150.000 paar. In Nederland stand- en zwerfvogel. Vestigt zich zelden verder weg dan 20 km van geboorteplaats. In 1963 in Nederland 20 paar, nu 1.900-2.300 paar. Vroeger vooral in bosgebieden in de oostelijke helft van Nederland. Tegenwoordig ook in open gebieden in het westen als er maar bosjes in de buurt zij. Sindsdien kennen we naast boshaviken ook polder- en stadshaviken. Door eeuwenlange vervolging schuw en weinig zichtbaar. Alleen vogels uit noord Scandinavië trekken zuidwaarts. Slechts een gering aantal steekt over naar Afrika. Winteraantallen in Nederland 5.000-7.500.
Bijzonderheden; Bouwen samen een groot nest meestal tegen boomstam, dat vele jaren wordt gebruikt en uitgebouwd. 1-5 witte eieren. Versiert nest met frisgroen. De Havik is een geduchte jager en wordt wel de Vliegende Vos genoemd. Sinds de komst van de Havik in nieuwe gebieden zijn de broedresultaten van Ransuil, Boomvalk en Sperwer sterk gereduceerd. Evenals die van Groene Specht, Ekster, Kauw en Bosuil in b.v. duingebieden.
Jonge Havik op nest. Foto ©Jos Spijkerman
