Vogelbeschermingswacht Zaanstreek
Werkgroep Roofvogels en Uilen

Op 7 juli jongstleden was het voor onze "nieuwelingen" Roeland en Erik een historische dag. Zij hebben een deel van de wijk van Michiel en Rein overgenomen en vandaag werd hun eerste nestje torenvalken geringd.
Omdat ze zelf nog geen (hulp) ringvergunning hebben, werd de hulp van Michiel en Rein ingeroepen. Deze "ouwe rotten in het vak" lieten natuurlijk alle handelingen, op het ringen na, over aan de jongelingen . Ze moeten het tenslotte allemaal nog leren.

Het ging allemaal goed, totdat Roeland een geringde vogel weer terug mocht zetten in de kast. De gebruikelijke greep, waarbij de poten tussen de wijs- en middelvinger worden gehouden, zat er nog niet helemaal in en De vogel greep zich, tot grote hilariteit van de anderen, vast in zijn t-shirt. Met behulp van helpende handen werd dit kleine euvel verholpen, waarna de vogel alsnog zijn bestemming (de nestkast) bereikte.

Al met al een leerzame (en vermakelijke...) avond.

Rein

Achter de Kieken an!

Het is vrijdagmiddag, 10 juli, om 13.00 uur, als Marcel Boer zijn boot langs de kant van de sloot aanmeert, om ons (Peter, Jos en Rein) in te laten stappen voor een tocht door het Wormer- en Jisperveld.

De bedoeling van deze vaartocht is om de bekende nesten van Kiekendieven te bezoeken en de jongen te ringen, plus een zoektocht naar eventuele nieuwe, nog niet bekende nesten. Bij een prima temperatuur, een lichte bries in de rug steken we het Zwet over en duiken de Wormer wildernis in. Peter en Marcel hebben de afgelopen maanden de omgeving geïnventariseerd om te bepalen waar de nesten van deze mooie vogels zich bevinden. Dit is het eenvoudigst, als de dieren aan nestbouw doen, zodat je ze met het nestmateriaal de rietkraag ziet induiken, of als er prooi wordt aangevoerd. Dan is het posten, wachten, nog eens wachten en wellicht een tweede of derde keer een ronde maken om tenslotte succes te hebben. Vanmiddag mogen Jos en ik mee, als fotograaf, respectievelijk als helper bij het ringen.

In het eerste nest (waarvan we de plaats uiteraard strikt geheim houden…) bevinden zich drie jongen, die na enig zoeken worden gevonden. Twee grote jongen en een iets kleiner exemplaar laten zich maar met moeite in bedwang houden en gebruiken hun grote klauwen en scherpe nagels om te trachten ons enige fikse pijnkreten te ontlokken. Helaas voor hen mislukt dat. De eerste twee (grote) jongen zien er volgroeid en gezond uit. Het derde jong echter heeft een fikse wond boven op de kop. We vermoeden (en weten het bijna zeker), dat deze veroorzaakt is door zijn of haar nestgenoten. We vermoeden dat er niet heel veel prooiaanvoer plaatsvindt (waarover later meer), waardoor de oudere jongen de jongste zien als extra voedsel en deze doodpikken en oppeuzelen. We zien dat ook bijvoorbeeld bij de Kerkuil en Ooievaar regelmatig gebeuren in jaren van voedselschaarste. We bekijken de wond zorgvuldig om te zien of er geen maden o.i.d. inzitten en dat blijkt gelukkig niet zo te zijn. Nadat de jongen geringd zijn worden ze zorgvuldig op het nest teruggeplaatst.

Hierna varen we onder de Dorpsstraat van Wormer door naar het zuidelijke deel van het Wormer en Jisperveld. Wat een prachtig gevarieerd gebied is dit toch en hoe groot. Marcel vertelt ons dat dit zuidelijke deel nog groter is dan het noordelijke deel, dat we kennen van de excursies van de Poelboerderij. Het valt ons wel op dat het hier rustiger is qua vogelaantallen en dan valt vooral het gebrek aan ganzen op. Het tweede nest kent twee jongen, iets jonger dan die van het eerste nest en ook deze worden door Peter gewogen, gemeten en vakkundig van een ring voorzien. Het valt ons op dat de roofvogels die we zien heel veel in de lucht zijn en nauwelijks prooi vangen. We zien vooral de torenvalk, die bidt, zich verplaatst, maar geen enkele keer een uitval doet naar een prooi op de grond. Ook de kiekendieven die we waarnemen, zien we enkel op de wieken en slechts 1 zien we met een prooi vliegen. Dit duidt er volgens ons op dat het aanbod van voedsel op dit moment zeer schaars is, wellicht door de droogte en de warmte van de afgelopen periode. Ook uit andere delen van de Zaanstreek en verder het land in ontvangen we berichten van veel dode jongen, bij zowel steenuil als kerkuil, die verhongeren omdat er geen voedsel wordt aangevoerd door de ouders. Na het bijzonder goede jaar 2014 is dat een teleurstellende constatering, maar het geeft ook weer eens aan dat de natuur bikkelhard is en zich niet laat regelen. En dat is maar goed ook!

Als laatste gaan we op zoek naar een derde nest, dat nog niet is gelokaliseerd. Wel weten Peter en Marcel dat ze er heel dicht bij zijn geweest. Na enige tijd zoeken, roept Peter dat een kiekendief uit het riet omhoogvliegt. Hij geeft ons aan waar hij dit heeft gezien en gidst ons op deze manier naar het nest, dat helaas al leeg is. Wel kunnen we aan de sporen (braakballen, uitwerpselen en prooiresten) zien, dat het nest bewoond is geweest. Of de jongen zijn uitgevlogen of ten prooi zijn gevallen aan andere predatoren zullen we nooit weten.. Na een nuttige tocht gaan we, licht verbrand en een beetje “rozig” de warme auto in, op naar de koffie.

Tekst Rein Beentjes en foto's ©Jos Spijkerman

Op 30 juni zijn we weer op pad geweest om een paar nesten te controleren en bij de eerste Torenvalk kast bleken de jonge vogels nog niet oud genoeg te zijn om al geringd te worden, maar deze zal volgende week ingepland gaan worden. Het volgende nest is bij een boer alwaar we elk jaar succesvolle nesten hebben en ook al eens een verwisseling van nesten in de twee aldaar aanwezige broedkasten meegemaakt hebben. De kast aan de oostkant van de schuur had 6 jonge torenvalken in de kast en mamma vloog weg toen we de kast benaderden. Het waren 6 felle rakkers die het niet gemakkelijk voor ons maakten, maar daar zit dan ook wel weer de charme in!

Rein en Michiel kijken hier even in de groeitabellen van Torenvalken om de leeftijd even goed in te kunnen schatten. Er is wat twijfel of ook dit weer bijna allemaal jonge dames zijn en nauwelijks jonge heren, want dit jaar lijken bijna 75% van de jonge vogels wel vrouwelijk te zijn.

Na deze controle de ladder tegen de kast aan de westmuur geplaatst en na het vastzetten van de stier konden we ongestoord en veilig verder en trof Michiel de mamma nog doezelend in de kast aan en kon haar netjes vangen en zo konden we een volwassen kerkuil gaan ringen!

Na mamma waren haar drie kids aan de beurt en deze zijn nu ook van een ring voorzien en zullen over een paar weken uit gaan vliegen.

Na het terugzetten van de drie jonge kerkuilen mamma weer tevoorschijn gehaald en terug bij haar kroost in de nestkast geplaatst.

Nog snel even een plaatje voordat Michiel weer met haar terug gaat de trap op!

Wat een prachtvogels zijn dit toch als ze volwassen zijn!

Hierna zijn we nog naar een boerderij gereden waar we in vorige jaren springers vanuit de kast gehad hadden bij hoge temperaturen buiten, dus nu de kast reeds op een kiertje gezet in verband met de komende warme periode.

Hopelijk blijven de jonge vogels nu in de kast tot het moment dat we ze over twee weken gaan ringen alvorens ze uit zullen gaan vliegen.

Jos, Rein en Michiel.